Schaken in de literatuur

Veel van onze bezoekers/lezers(essen) hebben grote interesse voor schaakboeken en zijn recensies. Dat is bij onze site schakersinfo wel in goede handen met de schaakvisie van onder meer Richard Vedder en de kijk op deze boeken door schaakjournalist en schakersinfo-redacteur Johan Hut. Wat mij nu onlangs intrigeerde is het schaken als thema of als leidraad in de literatuur. Neehee, nu niet direct een discussie starten van wat de definitie van ‘literatuur’ is, want daar gaat dit verhaaltje niet over. Nee, ik ontving onlangs een leuk cadeau (ja, ook die krijg ik af en toe) in de vorm van het boek ‘Het paneel van Vlaanderen’ door Arturo Peréz-Reverte.

Boeken

Omdat ik in het boek tot dusver enigszins moeizaam tot na hoofdstuk één ben gekomen (maar dat ligt vooralsnog aan mijn beschikbare tijd), vind ik het uiteraard spannend hoe andere ‘schakers’ dit boek beoordelen. Op mijn googletocht door het internet kwam ik onverwacht terecht op de fraaie website van Rob Spaans (Heerhugowaard) www.scacchis.nl. Een aanrader van jewelste voor de schaakliefhebber. Ik vind het verrassend dat er iemand in ons land is die zoveel tijd en aandacht heeft geschonken ‘aan de historie en de cultuur van het schaakspel’ zoals Spaans op zijn homepage opent. ‘Hier zul je geen partijen, analyses, of andere schaaktechnische zaken aantreffen. Wel overzichten en besprekingen van schaakromans, schaakfilms, schaakhistorische boeken, schaakkunst, schaakquotes enz.’.

Recensie

Dat is nu precies wat ik zocht. En het overzicht van Spaans over zoals hij dat noemt, Schaakproza, is erg fraai en was voor mij een eye-opener. Bij veel boeken geeft hij meer info en in dat van Het Paneel van Vlaanderen onderschrijf ik vooralsnog zijn recensie. Voor zover ik het boek nog aan het lezen ben, tenminste. Komende periode ben ik een weekje op vakantie en zal dan zeker meer tijd krijgen voor de rest van het spannende boek. Ik deel met u de woorden van Spaans op zijn website over dit boek.

Oorspronkelijke titel: La tabla de Flandes (1990), Nederlandse vertaling uit het Spaans door Jean Schalekamp. Karakter Uitgervers BV – 2010 – 384 bladzijden –ISBN: 978-90-6112 728 4

“In deze literaire thriller staat een schilderij van de 15^e-eeuwse Vlaamse meester Pieter van Huys centraal. Het schilderij, dat de titel “Het schaakspel” draagt, bevat een geheim dat langzaam wordt ontsluierd door een restauratrice, een kunsthistoricus, een antiquair, een galeriehoudster en een schaakmeester. Uit de schaakstelling die op het schilderij staat afgebeeld kan via retrograde analyse de ware toedracht omtrent de dood van een van de afgebeelde personen worden afgeleid.

Maar als een van de betrokkenen wordt vermoord begint het besef door te dringen dat het schilderij ook te maken te heeft met de gebeurtenissen in het heden. Wie is de geheimzinnige schaker of schaakster die het op hen heeft gemunt?

Bekend is de 16e eeuwse schilder Pieter Huys, maar voor zover ik weet heeft deze geen schilderij met schaakmotief geproduceerd. Tijdgenoten zoals bijvoorbeeld Lucas van Leyden (“De schaakspelers”) hebben zich wel door het koninklijke spel laten inspireren. Misschien moet dat schilderij ook maar eens aan een diepgaand onderzoek worden onderworpen.

Een enigszins storende factor in dit boeiende verhaal is wel weer het dramatische vertaalwerk, althans voor zover het de schaaktechnische passages betreft, met zinsneden als “maar met raadsheer naar dame op zeven zou het mat in vijf zetten zijn geworden”. De correcte schaaktechnische analyse, die zelfs met diagrammen wordt ondersteund, had een betere vertaling verdiend. Verfilmd onder de titel Uncovered.”

Het fraaie monnikenwerk van Rob Spaans op zijn website beveel ik u van harte aan. En ik laat u in komende publicaties over schaken in de literatuur nog wel even weten hoe ik het boek beoordeel. Alvast veel infoplezier.

Jan Bey.