Spinning Wiel november 2016: Maand van beslissingen

November 2016. Geschiedenis gaat geschreven worden. Daartoe steken we de oceaan over….Washington DC. Het Witte Huis krijgt een nieuwe hoofdbewoner. Wederom een bijzondere: ofwel de eerste ‘Lady’, ofwel de eerste businessman/TV-personality/gevaarlijke gek.

John van der Wiel (foto: Maaijveld)

Zwaar favoriet?

Het lijkt al heel lang Hilary Clinton te gaan worden, zeker na het beeld- en geluidmateriaal, waarin Trump uiterst foute en vrouwonvriendelijke dingen zegt. Maar vreemd genoeg kruipen de peilingspercentages de laatste dagen steeds dichter naar elkaar. Je mag toch aannemen dat de twijfelende kiezer, vooral van vrouwelijke kunne, uiteindelijk besluit dat Donald Trump te gevaarlijk is voor de USA en de wereld. Maar er zijn een hoop gekke Amerikanen. En ook in Europa is de trend, dat het stemvee precies dat doet wat bijna alle experts, wetenschappers en andere weldenkende mensen afraden! Men denke aan de referenda over het Oekraïne-associatieverdrag en de Brexit. Ik houd mijn hart vast.

New York, New York

Wanneer we van Election Night bekomen zijn, trekken we noordwaarts voor de WK-match. Op 11 november zal, bepaald niet carnavalesk, de eerste zet gedaan worden in New York. Een mooie locatie, lijkt me, al zal Karjakin zich daar, in de nieuwe Kille Oorlog, wellicht in het nadeel voelen. Elke plaats waar zijn vriendje Putain niet rondloopt, vind ik toch al gauw verkieslijk(er). Slechts 12 partijen duurt de match helaas weer, met het einde op uiterlijk 28 òf, in geval van een tiebreak, 30 november.

Nog zwaarder favoriet?

De percentages liggen voor Carlsen nog hoger dan die van Clinton. Alle statistieken spreken ook in het voordeel van de wereldkampioen, zoals de belangrijkste, de tussenstand in klassieke onderlinge partijen van 12-9. In het verse New In Chess magazine wijdt Sergey Shipov een voorbeschouwing aan de WK-match. Hij hoopt dat Karjakin wint, dat zal niet verbazen, maar op het einde voorspelt hij toch Carlsen als de waarschijnlijke winnaar. Wèl komen er heel wat argumenten langs, waarom de favoriete wereldkampioen eventueel niet zou winnen.

Historisch perspectief?

Er worden ook heel wat gemeenplaatsen verkondigd. Zoals ‘Om een match te winnen is het niet nodig om je topniveau nog hoger te krijgen, maar wel om je minimumniveau te liften.’ Met andere woorden: niet of nauwelijks fouten maken. Allemaal waar, maar daar komen we niet echt verder mee. Interessanter is een duik in het verleden naar tweekampen die door de onaantastbaar geachte titelverdediger verloren werden. Capablanca – Aljechin, Aljechin – Euwe, Tal – Botwinnik (revanchematch) en Kasparov – Kramnik zijn de meest saillante voorbeelden. Maar meteen kunnen daarbij redenen aangevoerd worden, die anno 2016 niet van toepassing zullen zijn. Met name ‘de uitdager was jonger/beter gemotiveerd (Aljechin 1, Kramnik) of ‘de wereldkampioen had te weinig discipline (Capablanca, Aljechin 2) en/of een slechte gezondheid (Tal).

Eens/oneens

Als je zoals Shipov redenen gaat voorleggen, waarom Karjakin toch zou kunnen winnen, ligt het gevaar op de loer dat je met dingen komt die gewoon niet kloppen. Wat vindt u van ‘Karjakin is super-gemotiveerd. Voor hem is het misschien hèt moment van zijn leven. Voor Carlsen is het gewoon de zoveelste WK-match.’ Gedeeltelijk waar, maar zeker geen redenen die in het voordeel van de uitdager spreken! Iemands eerste WK-match is de moeilijkste. De aparte spanning, het meemaken van dingen waar je een enorme ervaringsachterstand hebt. Weet u nog hoe moeilijk Kasparov het had in zijn eerste treffen met Karpov? En ditmaal duurt het maar 12 partijen. Goed, Karjakin zal iets meer heilig vuur hebben dan Anand tegen Carlsen, maar dat vuur is bij de Noor ook echt niet verdwenen. Vergeet niet dat hij 10 maanden jonger is dan Karjakin (november 1990 versus januari 1990)!

Meer overwegingen

Verder stelt Shipov ‘dat Carlsen de match pas zal winnen, indien hij de mogelijkheid van een nederlaag heeft onderkend.’ Klinkt wat dramatisch, maar daar zit wel iets in. Wellicht is het dat, wat Kasparov tegen Kramnik verzuimd had. Schijnbaar had Carlsen Karjakin al getipt als winnaar van het Kandidatentoernooi, dus begin dit jaar zag hij het gevaar al. Hij zal de Rus echt niet onderschatten.

Karjakins sterkste punten

Als speler lijken Carlsen en Karjakin nogal op elkaar. Beiden zijn geen echte openingstheoretici. Bij Karjakin is de partijopbouw soms zelfs ronduit abominabel. Het is te hopen voor hem dat zijn team dat eruit weet te krijgen of op zijn minst weet te camoufleren. Beiden zijn zeer goede taaie vechters en uitstekende technici, die ook scherpere stellingen aankunnen. Schaaktechnisch gezien is Carlsen op bijna alle vlakken net ietsje beter, dus waar moet Karjakin het dan eigenlijk van hebben? Twee dingen: A) hij kan ontzettend goed terugvechten in vrijwel verloren stellingen en is dus echt moeilijk te verslaan; B) ijswater in de aderen. Karjakin is eèn van de meest koelbloedige spelers ooit en bewees dat in de cruciale fase van toptoernooien de laatste jaren, zoals Kandidatentoernooi, FIDE GP Baku, Stavanger.

Matchdoeleinden

Daarom is het voor Carlsen essentieel om Karjakin niet lang gelijke tred te laten houden. Bij het stijgen van de spanning wordt Karjakin alleen maar gevaarlijker. Verder zouden voorbereiding en openingskeuzes belangrijk kunnen zijn. Normaliter niet het terrein waarop deze heren hun winst boeken of zoeken, maar misschien ruiken zij daar juist daarom ditmaal een kans. Ik denk niet dat de secondantenteams veel voor elkaar zullen onderdoen, maar er is ook een geluksfactor: de kans dat de ene ploeg heel veel raakprikt en de andere niets!

Speerpunten?

Hoewel beide strijders van nature 1.e4-mannen zijn, verwacht ik dat eèn van beiden vooral op het d4-pad zal gaan. Karjakin, om het Berlijnse eindspel te vermijden? Of juist Carlsen, omdat zijn team deuken kan slaan in het Dame-indisch, waaraan Karjakin zeer trouw is. Maar zou die niet voor zo’n tweekamp minstens 1 andere verdediging heel goed bestudeerd hebben, zoals het Damegambiet? Mijn voorspelling is niet schokkend of origineel: 6,5 – 4,5 voor de wereldkampioen. Tenzij het ultieme speerpunt toeslaat! De Russische hackers, wereldwijd gevreesd. Als die weten binnen te dringen in alle bestanden van Carlsen….