WK 2016: Partij 3: Analyse door Roeland Pruijssers
Ronde drie, Carlsen met wit. Welke opening komt er nu op het bord?
Carlsen,Magnus (2853) – Karjakin,Sergey (2772) [C67]
World Championship Match New York (3), 14.11.2016
1.e4
Carlsen gaat over naar een 1.e4, waar hij in de eerste partij 1.d4 speelde.
1…e5 2.Nf3 Nc6 3.Bb5
Gaan we een Berlijn krijgen?
3…Nf6
Maar natuurlijk!
4.0–0 Nxe4 5.Re1
Niet echt een verrassing. Carlsen heeft deze zet vaker gespeeld de laatste jaren. 5.d4 Nd6 6.Bxc6 dxc6 7.dxe5 Nf5 8.Qxd8+ Kxd8 Is het overbekende Berlijnse eindspel.
5…Nd6 6.Nxe5 Nxe5 7.Rxe5+ Be7 8.Bf1 0–0 9.d4 Bf6
10.Re2!?
Voor het eerste gespeeld in 2014 door Kovalenko en in 2016 herhaald door Kasimdzhanov en Vallejo Pons. Het punt van deze zet is waarschijnlijk al zichtbaar geworden in de partij van Kovalenko. 10.Re1 Is de hoofdvariant waarna meestal 10…Nf5 (10…Re8!? 11.c3 Rxe1 12.Qxe1 Ne8 13.Bf4 d5 14.Bd3 g6 15.Nd2 Ng7 16.Nf1 Bf5 17.Bxf5 Nxf5 18.Ne3 Nxe3 19.Qxe3 Qd7 20.Re1 c6 21.Bh6 Gaf wit heel lichtjes voordeel in Carlsen,M -Kramnik,V Leuven BEL 2016) 11.c3 (11.d5!?) 11…d5 12.Bf4 c6 13.Nd2 is gespeeld. En nu bijvoorbeeld 13…Nh4 14.Bd3 Bf5 15.Bxf5 Nxf5 16.Nf3 Qd7 17.Qd2 Rae8 18.Rxe8 Rxe8 Met remise in de partij Kupreichik,V -Smyslov, V Hastings 1981
10…b6!?
Na 10.Te1 is dit pas één keer gespeeld, maar in dit geval kan het nuttig zijn aangezien …La6 gespeeld kan worden. 10…Nf5 twee keer gespeeld 11.d5!? Gericht tegen een zwarte …d5 (11.c3 Is de hoofdvariant na 10.Te1) 11…d6 12.c3 Nh4 (12…c6!? 13.Bf4 Bg5 14.Bxg5 Qxg5 15.Nd2² Vallejo Pons,F -Tabatabaei,M Karlsruhe GER 2016) 13.h3 Re8 14.Nd2 Kovalenko,I -Tomici,S Iasi 2014. Met het idee dat als zwart nu 14…Rxe2 speelt, wit 15.Qxe2 kan doen gevolgd door Pe4–Ld2 en Te1 met tempo.
11.Re1!?
Aha! Duidelijk. Nu is het minder aanlokkelijk om de hoofdvariant na 10.Te1 in te gaan, aangezien de damevleugel dan iets verzwakt is met 10… b6.
11…Re8N
Maar nu is dit een logisch vervolg. Zwart wil zo snel mogelijk de e-lijn pakken. 11…Nf5 12.d5!? d6 met een gat op c6 in dit geval.; 11…Nb7!? 12.Na3 d5 13.c3 Nd6 14.Nc2 a5 15.Ne3 Nf5?! (15…Be6) 16.Ng4! Bg5 17.Bd3 Bxc1 18.Rxc1² Kasimdzhanov,R -Melkumyan,H Berlin GER 2016
12.Bf4
Nauwkeurig.
12…Rxe1 13.Qxe1 Qe7
13…Bxd4? Is niet aan te raden vanwege: 14.Bxd6 cxd6 (14…Bxb2 15.Bxc7±) 15.Qe4 Bxb2 16.Qxa8 Bxa1 17.Ba6+– En wit wint een stuk.; 13…Bb7?! 14.Bxd6 cxd6 15.c3
14.Nc3!?
Ongetwijfeld voorbereid.
14…Bb7 15.Qxe7 Bxe7 16.a4 a6 17.g3
17.Re1 Bf6 18.Bxd6 cxd6 19.Rd1 kwam ook in aanmerking. alhoewel het moelijk is om te zien hoe wit hier verder komt na 19…Rc8
17…g5 18.Bxd6 Bxd6 19.Bg2 Bxg2 20.Kxg2
Tja, wat moeten we van dit eindspel denken? Natuurlijk is er een vergelijking te trekken met de eerste partij waarin wit ook een paard had en een toren tegen een toren en een loper. Nu staan er wel wat meer pionnen op het bord en heeft wit iets meer ruimte. Het lijkt weer een mooie ”push-stelling” voor Carlsen waarin hij lang gaat proberen door de zwarte stelling heen te breken.
20…f5 21.Nd5 Kf7 22.Ne3 Kf6 23.Nc4 Bf8 24.Re1 Rd8 25.f4
De …f5–pion wordt nu een target voor wit. Objectief is de stelling nog gelijk waarschijnlijk, maar het is duidelijk dat wit als enige kansen heeft hier.
25…gxf4 26.gxf4 b5 27.axb5 axb5 28.Ne3 c6 29.Kf3 Ra8 30.Rg1
30…Ra2
30…Bh6 had de toren van g5 gehouden.
31.b3 c5?!
De eerste onnauwkeurigheid van deze match! Zwart wil gebruik maken van dan het paard op e3 de pion op c2 moet dekken. Tactisch werkt het alleen net niet. 31…Bh6 was weer het alternatief, maar in dit geval kan wit 32.Rg8ƒ doen gevolgd door d5 met een licht initiatief.
32.Rg8!
Heel nauwkeurig. 32.d5 h6 is geen probleem voor zwart.
32…Kf7
32…Bd6 33.Rg5 cxd4 34.Nxf5 valt de loper aan waardoor de pion op c2 alsnog niet geslagen kan worden.
33.Rg2!
Zet een val voor zijn tegenstander.
33…cxd4
Maar Karjakin valt er niet voor. 33…Kf6?! 34.dxc5! Bxc5 35.Nxf5 En wit wint een pion. 35…Kxf5 36.Rg5+.
34.Nxf5 d3 35.cxd3 Ra1
Er is iets niet goed gegaan voor zwart en heeft dat moeten bekopen met een pion. Zwart heeft er echter wel wat compensatie voor: de witte b-pion baart zorgen doordat de zwarte toren die makkelijk aan kan vallen en de extra f-pion kan op het moment nog niet echt verschil maken.
36.Nd4 b4 37.Rg5!
Verhindert …Lc5 onder andere. Een mooie positionele zet.
37…Rb1 38.Rf5+ Ke8 39.Rb5 Rf1+
39…Bg7? 40.Rb8+ Kf7 41.Rxb4
40.Ke4 Re1+
De veertig zetten zijn geweest en volgens mij zijn beide heren niet in tijdnood gekomen.
41.Kf5 Rd1
Zwart kan niet veel anders dan de witte pionnen aan blijven vallen.
42.Re5+
Wellicht nu ook de eerste onnauwkeurigheid van Carlsen in deze match. 42.Rb8+! Kf7 43.Nf3!? had een goed alternatief geweest met dreigingen als Pe5 en Pg5.
42…Kf7
42…Kd8!?
43.Rd5 Rxd3
43…Ke8 44.Nf3! Zou erg sterk zijn geweest. Bijvoorbeeld 44…Rb1 45.Ne5 d6 (45…Rxb3? 46.Rxd7) 46.Nc4 Rxb3 47.Rb5! Met de dreiging Ke6; 43…Ke7 44.Nc2! Ke8 45.Rd4
44.Rxd7+ Ke8 45.Rd5 Rh3
Zwart houdt de druk erop.
46.Re5+ Kf7 47.Re2
Zwart verdedigde nauwkeurig en lijkt ook nu nog genoeg compensatie te hebben. De toren op h3 houdt de pionnen op b3 en h2 in check en de loper op f8 is op het moment sterker dan het paard op d4.
47…Bg7 48.Nc6
Zet weer een val klaar.
48…Rh5+
48…Rxb3?? had de partij weggegeven 49.Nd8+! Kf8 (49…Kg8 50.Re8+ Bf8 51.Ne6 wint een stuk) 50.Ne6+ Kf7 (50…Kg8 51.Rg2) 51.Ng5+ Kf8 52.Nxh7+ Kf7 (52…Kg8 53.Kg6) 53.Ng5+ Kf8 54.Kg6 en wit wint.
49.Kg4 Rc5 50.Nd8+
50.Nxb4 Rb5 51.Re4 h5+ 52.Kf3 Bf8 Had een paar pionnen geruild en dan is de remise wel heel dichtbij.
50…Kg6 51.Ne6 h5+ 52.Kf3 Rc3+
De remise lijkt in zicht. De b-pion is nu echt een probleem geworden voor wit.
53.Ke4 Bf6 54.Re3 h4 55.h3
55.Rxc3 bxc3! 56.Kd3 Kf5 met remise.
55…Rc1 56.Nf8+
Net als in de eerste partij gooit Carlsen er wat paardzetten uit, misschien dat het wat oplevert.
56…Kf7 57.Nd7 Ke6 58.Nb6 Rd1 59.f5+ Kf7 60.Nc4 Rd4+
Zwart lijkt nog steeds alles onder controle te hebben.
61.Kf3
61…Bg5?!
Niet de handigste. Misschien vermoeidheid? 61…Rd5! 62.Kf4 (62.Ke2 Kg7) 62…Rd4+ lijkt vrij gemakkelijk te zijn.
62.Re4! Rd3+ 63.Kg4 Rg3+ 64.Kh5
De koning staat niet ideaal hier, maar geeft wel wat druk aan de zwarte stelling. Karjakin moet weer gaan oppassen.
64…Be7?!
Maar nu komt zwart toch echt in de problemen! 64…Kf8! 65.Ne5 (65.Rg4 Bc1) 65…Bd8! lijkt het best. Nu kan wit niet profiteren van paardvorken die de loper winnen.
65.Ne5+! Kf6
65…Kg7 66.Ng4 Kf7 67.Re6 komt op hetzelfde neer.
66.Ng4+ Kf7 67.Re6! Rxh3!
Maar dit is goed verdedigd! Elke loperzet had zwart fataal geweest. Als zwart bijvoorbeeld 67…Bd8? had gespeeld dan had wit 68.Ne5+! kunnen doen met winst. 68…Kg7 (68…Kf8 69.f6+–) 69.Rg6+ Kf8 (69…Rxg6 70.fxg6 Bf6 71.Nf3; 69…Kh7 70.Ng4! Rxh3 71.f6) 70.Rd6! En waar de loper ook heen gaat, wit wint. Bijvoorbeeld: 70…Ba5 71.Rd7 Bb6 (71…Re3 72.Nc4) 72.f6
68.Ne5+
Zwart verliest een stuk nu.
68…Kg7!
Het juiste veld. 68…Ke8 69.f6; 68…Kf8 69.Ng6+
69.Rxe7+ Kf6 70.Nc6
70.Re8 Kxf5 71.Nc6!?
70…Kxf5?
Dan nu de eerste echt fout! Gaat de eerste beslissing vallen? 70…Rc3! 71.Re6+ Kxf5 Had remise opgeleverd. Wit kan de b-pion niet meer goed dekken: 72.Nd4+ Kf4 73.Kxh4 (73.Ne2+ Kf5 74.Nxc3 Kxe6 75.Ne2 h3=) 73…Rd3 74.Ne2+ (74.Rd6? Ke5) 74…Kf3 75.Kg5 Kf2 76.Nc1 Rc3=
71.Na5?!
71.Re1! Was makkelijker geweest aangezien zwart nu na 71…Kf4 (natuurlijk niet 71…Rxb3?? 72.Nd4+) 72.Rf1+! De witte koning niet meer op de h-lijn kan houden. 72…Ke4 73.Na5 Kd5 (73…Rh2 74.Kg4) 74.Kg4 Gevolgd door Tf5 met winst.
71…Rh1 72.Rb7?
Maar nee! Carlsen mist zijn kans. De zwarte h-pion is sterk genoeg nu. 72.Rf7+! Ke6 73.Rf2 had de winst nog opgeleverd. Het idee is dat na 73…h3 (73…Ra1 74.Nc4 h3 75.Rh2) 74.Kh4! (74.Kg4? h2 75.Kh3 Ra1=) 74…h2 75.Ra2! Zwart geen goed veld heeft voor de toren! 75…Kd5 76.Kg3 Rg1+ 77.Kxh2 Rg8 78.Rc2 en wit wint.
72…Ra1! 73.Rb5+
73.Nc4 h3
73…Kf4 74.Rxb4+ Kg3 75.Rg4+
75.Nc6 h3
75…Kf2 76.Nc4
76.Rxh4 Rxa5+ en de witte koning is te ver weg. 77.Kg6 Ke3 78.Kf6 Kd3 79.Ke6 Kc3 80.b4 Rb5
76…h3
De h-pion is niet meer te stoppen en Carlsen moet genoegen nemen met een herhaling van zetten.
77.Rh4 Kg3 78.Rg4+ Kf2
We moesten er twee partijen op wachten maar dan hebben we nu ook wat. Een zinderende partij met kansen voor Carlsen die de winst uit handen liet glippen en Karjakin die voor het eerst scheuren in zijn verdediging liet zien! Dat belooft nog wat voor de komende partijen.
½–½
Foto cover: Ilya Ivanov (World Chess by AGON Limited)
