WK 2016: Partij 5: Analyse door Roeland Pruijssers

Wat doet het met een wereldkampioen om hele goede stellingen te krijgen maar deze niet weten te verzilveren? Ik kan me voorstellen dat Carlsen daar vrij moedeloos en gefrustreerd van wordt en kan gaan twijfelen aan zijn eigen ”afmaak” kwaliteiten. Karjakin mag blij zijn nog niet verloren te hebben en kan vertrouwen putten uit het feit dat Carlsen gewonnen stellingen niet persé weet te te verzilveren. Alhoewel het ook niet fijn is om te weten dat je nog geen kans hebt gehad natuurlijk. Op topniveau is het lastig om dit soort mentale processen in kaart te brengen omdat een sterke mentaliteit een pré is om überhaupt in de wereldtop te zitten. Maar laten we wel wezen, het speelt zeker mee! En daarbij kunnen de secondanten en mensen om hen heen ook een rol in spelen natuurlijk. Afijn, Carlsen laat het beste spel zien op het moment, maar het is duidelijk dat hij ook niet lekker in zijn vel zit en dat komt ook omdat Karjakin goed verdedigt natuurlijk. Hierom ben ik zeer benieuwd hoe de vijfde partij zal gaan. Carlsen met wit, weer een lange technische push-partij?

Carlsen,Magnus (2852) – Karjakin,Sergey (2772) [C54]
World Championship Match (5), 17.11.2016

1.e4

En hij begint weer met 1.e4.

1…e5 2.Nf3 Nc6 3.Bc4

En weer een suprise, ditmaal op zet 3. Carlsen heeft duidelijk verschillende openingen voorbereid voor deze match.

3…Bc5 4.d3 Nf6 5.0–0 0–0 6.a4!?

Meestal wordt eerst c3 gespeeld, maar dit kan ook.

6…d6 7.c3 a6 8.b4!?

Carlsen heeft zo zijn eigen ideeën hier. 8.Na3 Of op andere momenten wordt de laatste tijd veel geprobeerd.

8…Ba7 9.Re1

9.Bg5 werd geprobeerd in Anand,V -Nakamura,H Leuven BEL 2016.

9…Ne7

Een bekende manouevre, het paard staat beter op g6.

10.Nbd2 Ng6 11.d4!?

Nog geen nieuwtje maar het is duidelijk dat Carlsen dit nog heeft voorbereid.

11…c6 12.h3N

De eerste nieuwe zet en niet echt een spetterende. In dit soort stellingen wordt h3 veelvuldig gespeeld om de zwarte stukken minder opties te geven.

12…exd4 13.cxd4 Nxe4!?

13…d5 was ook een optie en ik denk dat hier duidelijk wordt waarom Carlsen een vroege b4 speelde: 14.exd5 Nxd5 (14…cxd5 15.Bd3 zal iets beter voor wit zijn) 15.b5 Met wat druk op de damevleugel.

14.Bxf7+!?

Een verrassende zet want met het loperpaar wordt vaak voorzichtig gedaan in dit soort stellingen. Alhoewel we uit de eerdere partij ook kunnen afleiden dat Carlsen het niet erg vind om met paarden te spelen. 14.Nxe4!? d5 15.Bd3 dxe4 16.Bxe4 Be6 Had ook gekund en weer met 17.b5 had wit wat druk kunnen uitoefenen.

14…Rxf7 15.Nxe4 d5 16.Nc5 h6

17.Ra3

Een mooie toren-manoeuvre. Zwart moet misschien gaan oppassen.

17…Bf5 18.Ne5!?

Wellicht niet helemaal nauwkeurig, gezien de partij. 18.Rae3 Qf6 en nu 19.Ne5 lijkt zwart wat minder opties te geven en na 19…Nxe5?! 20.dxe5 Qh4 heeft wit een tempo gewonnen ten opzichte van de partij.

18…Nxe5 19.dxe5?!

Niet het sterkste, alhoewel het positionele idee erachter te begrijpen valt. 19.Rxe5!? was interessant geweest en leidt tot een positioneel kwaliteitsoffer. 19…Bb8 20.Nxb7! Qf6! (20…Qf8?! 21.Nc5 Bxe5 22.dxe5± is erg comfortabel voor wit.) 21.Re8+ Kh7 22.Nc5 Bh2+ 23.Kxh2 Rxe8 Met een onduidelijke stelling. Wit heeft zeker goede compensatie voor de pion.

19…Qh4!

Zwart krijgt plotseling wat dreigingen.

20.Rf3! Bxc5?!

Doet denken aan partij vier waarin Karjakin’s 19.Lxc4 in een zelfde soort stelling als positionele blunder kon worden beschouwd. In deze stelling is het beter aangezien het paard op c5 vrij sterk is. 20…Qxb4? 21.Ba3! gevolgd door e6 is zeer gevaarlijk voor zwart.; 20…Bg6! Maar dit was een stuk sterker geweest, om de vervelende toren van f3 af te ruilen en wellicht een keer met …a5 het paard op c5 aan te tasten. Bijvoorbeeld: 21.Rxf7 Bxf7 22.e6 Bg6 23.Ba3 (23.Qd2 a5!) 23…Re8 24.Qd2 Bf5 En wit moet oppassen.

21.bxc5 Re8 22.Rf4 Qe7 23.Qd4

De witte uitvoering was niet optimaal, maar ik denk dat Carlsen zo’n stelling in gedachten had na 18.Pe5. Wit heeft als enige kansen in deze stelling; de damevleugel van zwart staat vast en de witte pionnen-meerderheid op de koningsvleugel kan op den duur gevaarlijk worden.

23…Ref8 24.Rf3 Be4 25.Rxf7 Qxf7 26.f3 Bf5 27.Kh2 Be6 28.Re2 Qg6 29.Be3 Rf7 30.Rf2

Maar hoe komt wit erdoor heen? Na een aantal zetten gespeeld te hebben lijkt zwart de pionnen vrij gemakkelijk tegen te kunnen houden. Als wit g4 speelt, doet zwart …h5 en wit kan niet verder.

30…Qb1

Een beetje kietelen.

31.Rb2

31.g4 h5

31…Qf5 32.a5

Een zet waar ik me over verbaasde, wit zou in een eindspel zijn koning via a5 in de zwarte kamp kunnen manoeuvreren.

32…Kf8

De koning staat nu erg veilig aan de andere kant.

33.Qc3

33.f4 h5

33…Ke8 34.Rb4

34…g5!

Op het juiste moment gespeeld! Wit krijgt nu geen spel met de toren over de vierde rij.

35.Rb2 Kd8 36.Rf2 Kc8 37.Qd4 Qg6

Op f4 doet zwart …g4 en niks aan de hand.

38.g4 h5!

En de witte pionnen kunnen nog steeds niet naar voren.

39.Qd2 Rg7 40.Kg3 Rg8

Zwart heeft alles onder controle, wit kan nog steeds niet verder komen.

41.Kg2?

Maar nu gaat Carlsen de mist in! Achteraf zei Carlsen hierover dat hij dacht de veertigste zet nog niet gehaald te hebben! Dat soort taferelen kunnen de beste overkomen blijbaar. 41.Qd4 hxg4 42.fxg4!.

41…hxg4! 42.hxg4

42.fxg4 was het plan maar nu komt 42…d4 (of 42…Qe4+) 43.Qxd4 Bd5+ met een gevaarlijk initiatief voor zwart.

42…d4!

Karjakin neemt het initiatief.

43.Qxd4 Bd5?!

Maar dit is niet nauwkeurig. 43…Rh8! was de zet geweest! 44.Qe4 Qh6 45.Kf1 Qh1+ 46.Ke2 Bd5 47.Qf5+ Kb8 Zwart is de witte stelling binnengedrongen met gevaarlijke dreigingen. Carlsen had het hier erg lastig gekregen!

44.e6?!

Had niet gehoeven, maar is positioneel wel zo logisch. Carlsen wil zoveel mogelijk zwarte velden controleren. 44.Kg3 Rh8? (44…Kb8=) 45.e6! Qh6 46.Bxg5! Qh3+ 47.Kf4 Rf8+ 48.Ke3 En de witte koning staat veilig genoeg. 48…Rxf3+ 49.Kd2±

44…Qxe6 45.Kg3 Qe7

Nu zijn Carlsen’s problemen voorbij. 45…Kb8! was correct, met het idee 46.Rh2?! (46.Qc3 Ka7 47.Bd4) 46…Ka7 En zwart had met …Tf8 en Dh6–Th8 weer wat druk kunnen uitoefenen.

46.Rh2

Wit kan nu altijd de torens via h8 ruilen.

46…Qf7

46…Kb8 47.Rh8=

47.f4! gxf4+ 48.Qxf4

48.Bxf4 Qe6 49.g5 had ook gekund.

48…Qe7 49.Rh5!

Goed berekend.

49…Rf8

50.Rh7! Rxf4 51.Rxe7 Re4 ½–½

Met remise. De witte g-pion kan gemakkelijk worden tegengehouden. Carlsen was helemaal van slag tijdens de persconferentie na de partij. ”I screwed up. ” gaf hij toe. Het was ook vreemd dat Carlsen zich zo liet counteren in deze partij. Maar wellicht dat hij toch mentaal onder druk staat door de weerbaarheid die Karjakin heeft getoond: ”Hoe ga ik er ooit doorheen komen?”, zou wellicht door zijn hoofd spoken. Daarmee vergetend dat Karjakin ook voor de winst kan spelen, zoals in deze partij. Maar nogmaals is dat speculatie. Karjakin heeft in ieder geval een grote kans gemist.

---

Foto’s : Maria Emelianova en Polina Gurtovaya (World Chess by AGON Limited)