WK 2016: Partij 8: Analyse door Roeland Pruijssers

In voorgaande partijen had Carlsen de overhand en werd de vraag gesteld of hij wel in vorm was omdat hij sommige stellingen niet tot winst wist om te zetten. Maar is dat misschien niet het forté van Karjakin en doen we Karjakin te weinig eer aan op het moment? Karjakin staat bekend als een uitmuntende verdediger, dat heeft hij met name tijdens het Kandidatentoernooi laten zien toen hij zich ook uit meerdere peniebele situaties wist te redden. Aan de andere kant: is het beeld dat van Carlsen is gecreëerd misschien iets te veeleisend? Carlsen maakt ook om de zoveel zetten een fout en misschien dat hij, door de media onder andere, meer onder druk staat dan Karjakin omdat hij als onbetwisbare nummer 1 van de wereld wordt gezien. Er wordt op elke fout die Carlsen maakt schokkend gereageerd, zo toen hij Karjakin die ene kans gaf in partij vijf (de eerste en enige tot dan toe) en was daarbij ook nog eens hij totaal van slag. Karjakin daarentegen heeft al een paar grote kansen aan Carlsen gegeven en zit er na de partij telkens weer ontspannen bij de persconferentie. Kortom, als we kijken naar het mentale spel, staat Karjakin waarschijnlijk voor. Maar goed, Carlsen met wit. We weten dat hij dolgraag wil winnen.

Carlsen,Magnus (2853) – Karjakin,Sergey (2772) [E14]
World Championship Match New York (8), 21.11.2016

1.d4

En hij gaat naar 1.d4! Verrassend, het leek vrij goed te gaan na 1.e4.

1…Nf6 2.Nf3 d5 3.e3

Carlsen gaat zijn eigen gang weer, de klassieke variant van het dame-Indisch. ik was heel erg benieuwd wat Karjakin zou doen na 3.c4.

3…e6 4.Bd3 c5 5.b3 Be7

5…Nc6 Is de hoofdvariant.

6.0–0 0–0 7.Bb2 b6

Karjakin kiest ervoor om …Pc6 uit te stellen. 7…Nc6 8.a3 (8.Nbd2) 8…b6 9.Nbd2 Bb7 10.dxc5 bxc5 11.c4 kwam voor in Nakamura,H -Gelfand,B London 2013.

8.dxc5 Bxc5

8…bxc5 9.c4 is wat wit wil.

9.Nbd2 Bb7 10.Qe2 Nbd7

Hierom heeft Karjakin Pc6 uitgesteld, hij wilde het paard op d7 hebben.

11.c4 dxc4 12.Nxc4 Qe7

Mijn eerste indruk hier was dat wit iets beter stond, de loper op d3 staat iets prettiger dan de loper op c5.

13.a3 a5 14.Nd4

Wit heeft een mooi veld op b5.

14…Rfd8 15.Rfd1 Rac8 16.Rac1 Nf8

Karjakin lijkt zijn eerste ”openingsvoorbereidingsbattle” in deze match te hebben gewonnen. Hij heeft meer tijd op de klok en er lijkt weinig aan de hand. Hoe gaat wit hier verder?

17.Qe1!?

Dit doet niet heel veel. Maar Carlsen wil zijn stukken optimaal neerzetten naar het schijnt.

17…Ng6 18.Bf1 Ng4

Deze manoeuvre van een stel paarden ruilen op e5 deed denken aan Karjakin’s 11.Pd2 van de vorige partij.

19.Nb5?!

19.h3 was beter geweest. 19…N4e5.

19…Bc6?!

Een gemiste kans. 19…Qg5! Was zeer gevaarlijk geweest voor wit. Bijvoorbeeld: 20.a4?? (20.h3 N4e5 21.Nxe5 Nxe5 en hier is het al tijd om aan de noodrem te hangen 22.Bxe5 Qxe5 en zwart had iets beter gestaan.) 20…Nf4!! en wit kan opgeven vanwege 21.exf4 (21.g3 Nxh2; 21.Rc2 Nh3+ 22.Kh1 Qh4–+) 21…Qh4 en zwart wint.

20.a4 Bd5

20…Qg5?! is nu niet zo sterk meer. 21.h3 N4e5? (21…Bxb5 22.axb5 N4e5 23.Nxe5 Nxe5 24.Qe2²) 22.Nxe5 Nxe5 23.Bxe5 Qxe5 24.Na7!

21.Bd4 Bxc4

21…Bxd4!? 22.Nxd4 Qc7 en zwart had een loper kunnen houden.

22.Rxc4 Bxd4 23.Rdxd4?!

23.Rcxd4 Rxd4 24.Rxd4 lijkt iets beter dan de partij.

23…Rxc4 24.bxc4!?

Een interessante keuze. Het idee is om een keer met c5 door te breken en de a5–pion te pakken. Het lijkt er echter op dat dit vrij makkelijk te verdedigen is. 24.Rxc4 Nf6 25.Qa1 met een gelijke stelling.

24…Nf6

24…Rxd4?! 25.exd4! Is ook een idee van 24.bxc4, wit kan nu vrij snel c5 spelen.

25.Qd2 Rb8 26.g3 Ne5 27.Bg2

Voorkomt Pc6–b4 van zwart.

27…h6

28.f4?!

Niet slecht, maar risicovol. Als de zwarte dame binnen komt staat de koning op de tocht en de f4–pion kan een aanknopingspunt worden als zwart …e5 speelt een keer. Zwart staat al iets prettiger hier. Carlsen heeft ondertussen ook veel tijd verbruikt.

28…Ned7 29.Na7

Aha, dit was het idee waarschijnlijk! Het paard op d7 komt in de problemen.

29…Qa3!

Of misschien ook niet.

30.Nc6

30.Rxd7 Nxd7 31.Qxd7 Qxe3+ 32.Kf1 Qc1+ 33.Kf2 met ongeveer een gelijke stelling. 33…Qc2+ 34.Kg1 Qc1+?! (34…Qxc4=) 35.Bf1

30…Rf8

31.h3!?

Carlsen neemt flink risico met dit pionoffer, maar het lijkt nog te gaan. 31.Rxd7 had nog steeds gekund.

31…Nc5

31…Qxa4 32.Qb2! was het idee, met de dreiging c5. 32…Nc5 33.Qxb6 Qa3 34.Kh2! met kansen voor beiden.

32.Kh2!?

Een interessant idee, niet veel mensen zouden dit gezien of überhaupt gedurft hebben. Hij wacht tot of het zwarte paard of de dame op a4 slaat en gaat dan counteren.

32…Nxa4

Zwart wint een pion, maar wit krijgt er een initiatief voor terug. 32…g6 33.g4; 32…Qxa4 33.Rd8 Ncd7 (33…Rxd8 34.Qxd8+ Kh7 35.Ne5) 34.Rxf8+ (34.Rxd7 had ook OK geweest, maar dan was het logischer om te nemen op zet 30 of 31.) 34…Kxf8 35.Qd6+ met een counterkansen 35…Kg8 36.Qe7.

33.Rd8

Tijdnood is nu echt een factor geworden. 33.e4!? Nc5 34.e5 Nh5 35.Qf2 g6 36.g4 had ook een logische voortzetting geweest, met goede compensatie voor wit.

33…g6

33…h5

34.Qd4

34.g4!?

34…Kg7

35.c5??

Één woord: Wat? Het lijkt op een flinke misrekening van de wereldkampioen. 35.Rd7 Qc5 (35…Nc5 36.Ra7) 36.Rb7 Qxd4 37.exd4 was nog OK geweest voor wit. De witte stukken staan erg goed.

35…Rxd8 36.Nxd8 Nxc5 37.Qd6

Carlsen gaat achter de f7–pion aan.

37…Qd3??

En Karjakin returns de favor. Daar komt Carlsen goed weg. 37…Qa4! en alle witte dreigingen zijn gepareerd met een gewonnen stelling 38.Qe7 Qd7.

38.Nxe6+!

Wint een pion terug.

38…fxe6 39.Qe7+ Kg8 40.Qxf6 a4

De tijdnoodfase is voorbij en na

41.e4

lijkt remise weer binnen handbereikt voor Carlsen. De g6–pion valt.

41…Qd7

41…a3? 42.Qxg6+ Kf8 43.f5! Had erg gevaarlijk geweest voor zwart.

42.Qxg6+ Qg7 43.Qe8+ Qf8

 

44.Qc6?!

Carlsen kiest weer de moeilijke weg. 44.Qg6+ Kh8 45.e5 a3 46.Qb1 en als zwart de dame verzet om de b6–pion te dekken dan speelt wit Dg6 met waarschijnlijk een herhaling van zetten. 46…Qb8 47.Qg6 a2 (47…Qf8 48.Qb1=) 48.Qxh6+ Kg8 49.Qg6+ Kf8 50.Qf6+ Kg8 (50…Ke8?? 51.Bc6+) 51.Qg6+ met remise.

44…Qd8 45.f5! a3

45…exf5? 46.exf5 is natuurlijk niet goed. De loper op g2 is nu erg sterk geworden.

46.fxe6 Kg7

46…a2? 47.e7 Qxe7 48.Qa8+ Kg7 49.Qxa2 en wit zou een pion voorstaan.; 46…Kh7 misschien iets nauwkeuriger.

47.e7

47.Qb5! Qd6 48.Qb4! En wit wint de a-pion. 48…Qxe6 (48…a2 49.Qb2+) 49.Qxa3 Nxe4 maar dit levert waarschijnlijk vooralsnog remise op. 50.Qa7+ Kg6 51.Bxe4+ Qxe4 52.Qxb6+ met een remise eindspel.

47…Qxe7 48.Qxb6 Nd3

Dit eindspel ziet er toch vrij pleasant uit voor zwart. Objectief zal het echter remise zijn.

49.Qa5?!

49.Qa6 Ne5 50.Qa5 verhindert de zwarte dame van de cruciale zwarte velden.

49…Qc5!

[Nu komt wit toch in de problemen.

50.Qa6 Ne5 51.Qe6??

En Carlsen gaat nog een keer in de fout! Zijn tweede grote fout in deze partij. 51.h4 was nodig geweest, het schaakje op g4 is op het moment niet gevaarlijk. Remise is nog steeds binnen handbereik, al zal zwart het nog een tijdje proberen.; 51.Qb7+ Kf6 52.Qa6+ Ke7 53.Qb7+ Kd6 54.Qa6+ Kc7 en zwart kan doorspelen.

51…h5!

En deze stelling is gewonnen voor zwart. Wit kan niets doen tegen een zwarte …h4–Da1–a2 en De5 met winst.

52.h4

52.Qa6 h4! 53.gxh4 Qc3! 54.Qa7+ Nf7 55.h5 Qe5+ 56.Kg1 Qa1+ 57.Kh2 a2 en zwart wint vanwege de dreiging 58…De5.

52…a2! 0–1

Is waarschijnlijk wat Carlsen gemist had. Als wit slaat, gaat hij mat via Pg4 en Dg1. Wat een wending! Waar Carlsen domineerde in de match werd hij in deze partij afgestraft voor de grote risico’s die hij nam. Carlsen had een aantal keer voor de remise kunnen gaan en had dat na de 35ste zet ook moeten doen waarschijnlijk. Hij speelde de hele tijd op het randje en ging daar uiteindelijk overheen. De strategie van Karjakin heeft blijkbaar gewerkt en het is maar de vraag of Carlsen deze nederlaag te boven komt. Krijgen we zowaar een nieuwe wereldkampioen?

---

Foto’s: Max Avdeev (World Chess by AGON Limited)