Epiloog Tata 2018 door John van der Wiel

 Giri winnaar op Sonnenborn-Berger 

Wanneer je TV-toestel dat je zojuist uit het raam hebt gegooid, kort daarvoor vertelde dat Timman nog wel even de laatste Nederlandse winnaar van het Tata toernooi blijft, omdat Giri de tie-break verloor van wereldkampioen Carlson (met een o, ook dat nog!), dan weet je het zeker: deze is aan vervanging toe.

Naam op de trofee? 

Wat een onzin. Wie bedenkt een beslissing door twee vluggertjes? Een minachting van het klassieke schaak. Daar komt nog het scenario bij dat de eenzame koploper in de slotronde snel remise maakt en rustig afwacht of er nog iemand uit zijn slof wenst te schieten. Een naaste belager komt op gelijke hoogte door te winnen na 80 zetten verbeten strijd en mag even later, afgepeigerd en wel, plaatsnemen voor een vluggertjes tie-break. Eerlijk? Sportief? Als je dan toch 1 naam op de beker wilt hebben (het geld wordt sowieso gedeeld), kies dan voor A) Sonnenborn-Berger. Levert dat minder dan 1 punt verschil op, dan B) het grotere aantal zwartpartijen. Is dat gelijk, dan C) onderling resultaat. Bij remise, dan D) groter aantal winstpartijen. Is dat gelijk, dan E) de betere score tegen nr. 3 of anders nr. 4, 5 etcetera. Nu werden Mamedyarov en Kramnik gedeeld 3e/4e en Giri won van deze beiden, dus…?

Beoordelingen 

In de B-groep won de Elo-favoriet uit India, Vidit Gujrathi, na een spannende strijd met de Oekraïener Anton Korobov. Jorden van Foreest was nooit in de buurt van promotie, maar scoorde na van hem gebruikelijke ups en downs een verdienstelijke 7,5 uit 13. Broertje Lucas deed het met 5,5 punt voor zijn rating echt prima en speelde ondernemender dan ik meende te mogen verwachten. l’Ami en Bok, met 6 uit 13 en heel veel remises, opereerden gemiddeld te stug en saai om het grote publiek te bekoren. Bijna alle jonkies deden het in de Challengers goed, terwijl ‘veteraan’ en outsider Krasenkow een erg dure en pijnlijke 5,5 moest noteren.

Het zwakke geslacht? 

De dames hadden in de B-groep weinig in te brengen, maar nog veel erger verging het Hou Yifan bij de Masters: 2,5 uit 13, wat voor haar rating van 2680 toch wel heel weinig is. Ze had ook vrijwel nooit een beetje leuk spel. Ik las ergens dat ze wellicht in Oxford een studie zou aanvatten en twijfelde of ze dan nog veel zou schaken. Na dit toernooi vrees ik het ergste. De ‘grote vraagtekens’ uit de Tata proloog deden het allemaal slecht. Wei Yi breekt nog niet helemaal door, Adhiban kon zijn stunt van vorig jaar bepaald niet herhalen (maar heeft ook niet zo’n hoge rating) en Matlakov, mwah. Volgend jaar liever Fedoseev vragen! Wie wèl goed bezig was, was Gawain Jones. Door wat malheur in de tweede toernooihelft was de eindscore niet geheel naar wens, maar voor Elo-laagste en promovendus was het optreden van de Engelsman zeker bemoedigend.

De (vloek van de) nr. 2 positie 

De grote stijgers van 2017 waren Caruana en Mamedyarov, naar plaats 2 en 3. Hoe verschillend was hun toernooi! De tweede plek op de wereldranglijst wordt nooit lang vastgehouden. Kom je in de buurt van Magnus, dan keren duistere krachten zich tegen je. Na een goed begin (zwartremise tegen Carlsen) stortte Caruana, toch de man in vorm (?), meteen in met enkele ongewone uitglijders voor zijn niveau. Mamedyarov echter, zelden succesrijk in topevenementen, zag zijn scherpe spel vaak uitbetalen. Hij claimt gezonder te zijn gaan leven. Ha, was het maar zo makkelijk, dat deed Caruana altijd al!

Svidler was niet in grote vorm, Karjakin was gedegen maar niet erg opwindend. Wesley So mag tevreden zijn met zijn score, maar niet met zijn spel. Anand maakte meer indruk, maar werd teruggeworpen door de man die ik het best voorspeld had: Kramnik. Hij wist met zwart Carlsen in moeilijkheden te brengen, maar een blunder tegen Giri bedierf zijn score enigszins. Let op hem in maart!

De winnaars 

Carlsen was niet in topvorm, maar af en toe weer onnavolgbaar. Winnen ‘vanuit het niets’, zoals tegen So en Matlakov, is weinigen gegeven en maakt onze wereldkampioen tot een angstwekkende tegenstander. De keerzijde noem ik hieronder.

Anish Giri was wèl in vorm en de gedeelde toernooizege komt hem toe. Zijn spel was niet spectaculair, maar wel helder en alert. Winnen tegen toppers (in casu Kramnik en Mamedyarov) lukt hem niet vaak, misschien is het de voorbode van een heel mooi 2018. Het begin was alvast raak!

Nu is het tijd voor een partij (in het kort) van beide triomfators, beide uit ronde 8.

Het was een enorme verrassing om Carlsen te zien ingaan op een Draken-hoofdvariant, uitgerekend tegen adept Jones. Dit omdat Magnus zelden scherpe openingen speelt en zeker tegen mindere opponenten theoretische discussies uit de weg wil gaan (zodat het op ‘gewoon zelf schaken’ aankomt). Gawain had recentelijk over de variant e.e.a. gepubliceerd, waardoor Carlsen + team vermoedelijk voldoende aanknopingspunten zagen om erop in te gaan. Echter, de afgenomen practische ervaring van Magnus met scherpe stellingen, die ik in de Tata proloog al genoemd had als potentieel teer punt, brak hem snel op.

Carlsen,Magnus (2834) – Jones,Gawain C B (2640) [B76]

80th Tata Steel GpA Wijk aan Zee NED (8.1), 21.01.2018

1.e4 c5 2.Nf3 d6 3.d4 cxd4 4.Nxd4 Nf6 5.Nc3 g6 6.Be3 Bg7 7.f3 Nc6 8.Qd2 0–0 9.0–0–0 d5 10.Qe1

Ik ben meer van de 10. exd5–school.

10…e5 11.Nxc6 bxc6 12.exd5 Nxd5

Op 12…cxd5 is 13. Lg5 lastig.

13.Bc4 Be6 14.Kb1 Re8 15.Ne4 f5 16.Ng5 Bc8

Kijkend naar deze stelling, waar Jones nog weinig tijd verbruikt had, leek me 17. Lc1(!) een goede universele voortzetting en na een handige zet als 17…a5, dan 18. g4!? om zwart hard aan te pakken. Op 18…fxg4 19. fxg4 Lxg4 is 20.De4! de prachtige krachtige bedoeling. Me dunkt dat zwart het moet zoeken in 18…h6 19. Pe4 met een spannende, voor zwart gevaarlijke stelling. Inplaats hiervan doet Carlsen iets dat de computer onmiddellijk afkeurt.

17.g4

Een ordinaire misrekening.

17…f4 ! 18.h4

Na een tijd denken. Wellicht had Magnus 18. Lxf4 (of 18. Lc1 Dxg5 19. Txd5 cxd5 20.Lxd5+ Le6) exf4 19. Txd5 gepland, om vervolgens te merken dat dat na 19… cxd5 20.Lxd5+ Dxd5 21. Dxe8+ Lf8 niet echt werkt.

18…fxe3 19.Qxe3 h6 20.Qc5 Bb7

Ondanks een stuk achterstand is wit nog niet geheel verloren, door zwarts krakkemikkige structuur. Toch moet Jones gedacht hebben ‘ik ga de wereldkampioen verslaan!’ en dat lijkt de flexibiliteit uit zijn komende beslissingen te halen. 20…Lb7 is wel correct, maar de loper blijft vreselijk passief. Achteraf was misschien 20…hxg5 practischer: na 21. Dxc6 Le6 22. Lxd5 Lxd5 23. Txd5 Db6 (23…Df6 24. Td6) 24. Dxb6 axb6 25. hxg5 e4 of …Te6 heeft zwart aardige winstkansen.

21.Ne4 Re6 22.h5 Qb6

Onbegrijpelijk dat Gawain de stelling niet sluit met 22…g5 (22…Lf8 is ook goed).

23.g5 !

23…hxg5

Hier is het hard nodig om op enigszins verantwoorde wijze dameruil af te dwingen. Dat kan met 23…Lf8! (24. Dxb6 axb6 of 24. Dg1 Dxg1) waarna zwart nog iets beter staat.

24.Qa3

Geen herkansing. Vanaf hier zegt de computer al 0.0!

24…Rb8 25.b3 Qd8?

De belangrijkste kandidaatzetten waren 25…gxh5 en 25…Tbe8 (25…Lf8). Allemaal heel gecompliceerd, maar de tekstzet leidt al tot nadeel.

26.Qxa7

Wit kan zich dit royaal permitteren, omdat alles bij zwart zo dramatisch onbeholpen staat. Wits dame doet overal lastig. Het gaat hierna van kwaad tot erger bij Jones.

26…gxh5 27.Rxh5 Rg6 28.Rxg5 Rxg5 29.Nxg5 Qc8 30.Rg1 Ra8 31.Qb6 Ra6 32.Qc5 Qd7 33.Ne4 Kh8 34.Qf2 Qe7 35.Bxa6 Bxa6 36.Qh2+ Kg8 37.Qh6 Qa7 38.Qe6+ Kf8 39.Rg5 Ne3 40.Qd6+ Kf7 41.Nc5 Bc8 42.Rxg7+ !

Met 42…Kxg7 43. Dxe5+ en 44. Dxe3 1 – 0

Giri,Anish (2752) – Mamedyarov,Shakhriyar (2804) [A30]

80th Tata Steel GpA Wijk aan Zee NED (8.2), 21.01.2018

1.c4 c5 2.Nf3 Nc6 3.Nc3 g6 4.e3 Nf6 5.d4 cxd4 6.exd4 d5 7.cxd5 Nxd5 8.Qb3 e6 9.Bb5 Bg7 10.0–0 0–0 11.Bxc6 bxc6 12.Re1

12. ..Qd6

Een zorgeloze zet, die wit de kans geeft op actieve wijze zwart vast te pinnen op zijn mindere structuur. Normaler waren 12…Db6 en 12…La6.

13.Ne4 Qb4 14.Qc2 a5 15.a3 Qb6 16.Nc5 Re8 17.Ne5 f6 18.Nc4 Qc7 19.Bd2 e5

Verzwakkend, maar een actieve speler als Mamedyarov is wanhopig op zoek naar enig spel voor zijn loperpaar. Andere zetten zijn ook niet fijn.

20.dxe5 fxe5 21.Qa4 Nb6 22.Nxb6 Qxb6 23.Qc4+ Kh8 24.Bc3

Met eenvoudige middelen heeft wit al groot voordeel te pakken.

24…Bf5

25.g4

Giri is geen gokker, maar dit durft hij zeker (want 25…Lxg4 26. Pa4! werkt niet) om zwart nog passiever te maken.

25…Bc8 26.Re4 Qb5 27.Rae1 Qxc4 28.Rxc4 Rb8 29.h3 h5

Verzwakkend, maar een actieve speler als Mamedyarov is wanhopig op zoek naar enig spel voor zijn loperpaar. Andere zetten zijn ook niet fijn..

30.gxh5 gxh5 31.Rh4 Kh7 32.Ne4

Veelzeggend, dat Mamedyarov hier al opgaf! De stelling is nog niet echt uit, maar de Azeri had inmiddels alle hoop verloren. 1 – 0

Deze partij had een hoog ‘meester tegen amateur’-gehalte. Het lijkt allemaal zo makkelijk te gaan, maar dat is juist het knappe.

Het 80e Tata Steel Chess Tournament had niet zo’n fantastische partijenoogst, maar er werd in de A-groep wel hard gestreden. En als winnaars de nr. 1 van de wereld èn die van Nederland, kan dat nog mooier?