Boekbespreking door Gerard Rill: Fabiano Caruana

door Gerard Rill · 10 oktober 2018

Alexander Kalinin: Fabiano Caruana – His amazing story and his most instructive chess games

Even onder ons gezegd en gezwegen: ik ben nooit een fan geweest van Caruana. Ik vind het een speler zonder stijl. Russisch is zijn favoriete opening, say no more. Wel allemaal correct en zo, maar nooit eens een partij waar je steil van achterover slaat. Zijn uiterlijk zit ook niet mee: een beetje het sneue neefje van Brains van de Thunderbirds. Altijd gepest op school, slecht in alle sporten en geen vriendjes. Wat doe je dan? Je gaat schaken. Je sluit je op met schaakboeken en creëert je eigen universum. En verdomd: je hebt talent. Je krijgt betere tegenstanders en betere schaakleraren en je wordt grootmeester. Je schaakt elke dag, vaak meer dan 20 toernooipartijen per maand. Je denkt er niet meer over na, het is niet altijd even leuk. “After all, this is my job and I should try to do it properly” (Caruana). En dan opeens ga je om de wereldtitel spelen tegen de Mozart van het schaken: Magnus Carlsen. Hoe liggen de kansen om wereldkampioen te worden?

De timing van dit boek is vanuit commercieel oogpunt natuurlijk erg sterk. In november start de WK match en ik denk dat Caruana alleen voor kenners geen onverwachte uitdager is. Goed om de kwaliteiten van Caruana eens onder de loep te nemen. Na 4 hoofdstukken onder de noemer “The rise of an American chess star”, worden onder “Learn from Fabiano’s best games” de kwaliteiten van Caruana één voor één behandeld:

Attacking the enemy king
Centralisation as a weapon
Attacking on the queenside
Playing on two flanks
Defence and counterattack
(The Berlin endgame)
(The Dortmund pearls)
Queen sacrifices

Nu kan ik me voorstellen dat deze hoofdstukken de lading zullen dekken van elke partijenverzameling van een groot speler. Wat meer zegt over de speler in kwestie is welk hoofdstuk het langst is. Bij Carlsen zal dat “Grinding down the opponent” zijn. Wat denkt u bij Caruana? Met afstand het langste hoofdstuk is “Attacking the enemy king”! Dat was voor mij een verrassing, deze karakteristiek was mij nooit opgevallen. Wanneer je de partijen gaat naspelen valt op dat Caruana ook letterlijk een onopvallende aanvalspeler is. Hij bouwt zijn aanval altijd rustig op, heeft nooit haast, pleegt geen intuïtieve offers, maar komt als een “slow moving coldfront” (vrij naar John Hiatt). Tijd voor een voorbeeld.

Dit is de stand na de 21-e zet van zwart uit de partij Caruana-Radjabov (Shamkir 2016). In een Siciliaanse Rossolimo rokeerde wit lang en heeft zwarts damevleugel initiatief rustig opgevangen. Nu trekt wit met eenvoudige middelen ten aanval.

22.h4 fg4 23.h5 gh5 24.Pg3 Kh8 25.Ph5 Te7 26.Pf6 Le8 27.f5 ef5 28.Tf5 Dc7 29.Tg5 Tg7 30.Th1 Lg6 31.Tg4 Df7 32.Kb1 cb4 33.Dd4! Lf5

Let op de elegante slotcombinatie!

34.e6! Tg4 (of 34…Le6 35.Th7 Th7 36.Ph7 Kh7 37.De4 Kh8 [37…Lf5 38.Dh1] 38.De5 Kh7 39.Dh2 met mat) 35.ef7 Td4 36.Pe8 1-0

Kortom: ik slik al mijn vooroordelen over Caruana in en beweer het tegendeel: Caruana is een fantastische speler met een schitterende natuurlijke stijl. Hij speelt altijd de positie met een glashelder soort schaak waar we allemaal veel van kunnen leren. Het is niet ondenkbaar dat hij dankzij zijn geweldige kennis van de opening in staat zal zijn Carlsen zijn spel op te leggen. Dan is Caruana levensgevaarlijk en zal Carlsen alles uit de kast moeten trekken om overeind te blijven. Het wordt een prachtmatch!

Het boek Fabiano Caruana is onder andere te krijgen bij De Beste Zet