Kandidatentoernooi 2021: Nabespreking door John van der Wiel: Nee en amen

(door John van der Wiel)

In deze nabespreking van Jekaterinburg 2020-2021 constateren we allereerst dat dit een heel vreemd Kandidatentoernooi was. En we gaan het nog veel vreemder maken. Probeert u mij te volgen!

John van der Wiel (foto: Maaijveld)

Komplottheorieën voor gevorderden

Amerikanen zijn dol op conspiracy theories. Helaas hebben we daar Trump aan te danken en nog veel meer gekken (en extra veel Covid-doden in de VS). Maar het is kinderspel, al een eeuw lang zijn de Russen wereldkampioen op dit gebied. Geen wonder, want door de communistische partij en de KGB werd ook van alles gemanipuleerd. Zo’n gilde wordt natuurlijk steeds handiger en verfijnder. Hacken, mysterieuze vergiftigingen, internet-conferentiebedrog voor naïeve westerse politici enz. enz.

En dan lees je op een schaaksite na Nepomniachtchi – Alekseenko, heel makkelijk 1-0, dat dit overduidelijk Russische combine was. Ach, simpele amateur! Ik zal u uitleggen wat er gebeurd is. Nepom vs. de andere Russen werd 2,5 – 1,5, heel normaal. Niets stuitends. Maar Ians achternaam betekent: ‘de naam weet ik niet meer’. Klopt. In werkelijkheid heet hij Jiang Na Chi. De Chinese en Russische geheime diensten hebben dit zorgvuldig geheim gehouden (na wat plastische chirurgie) en geduldig hun kans afgewacht. Opeens was die daar: 2 Chinezen plaatsten zich voor Jekaterinburg! En Nepom scoorde er 3 uit 3 tegen, dáárom won hij het toernooi. En toen de buit binnen was, nog eventjes verliezen van Ding, zodat het niet teveel opviel. Ja, daar trap ik dus niet in! De Chinezen hebben nu hun eerste WK-titelkandidaat en de Russen claimen dat het eén van hen is. Win-win.

Slopend evenement?

7 partijen hoefde men nog maar te spelen en na twee daarvan kon de helft van het deelnemersveld zich geen ‘zorgen’ meer maken over toernooiwinst. Toch maakte vrijwel iedereen op enig moment, zeker op de slotdagen, een volledig gesloopte indruk!

Goed, Wang Hao was waarschijnlijk ziek, maar is iedereen fysiek klassiek schaak dan zo ontwend? Het wil er bij mij niet in dat een groep jonge mannen, levend voor hun sport, een half toernooi, ook onder hoogspanning, niet aankan. Wat dan wel? Mede uit eigen ervaring, maar ook bijvoorbeeld ziende dat in Sochi 2014 de gehele Amerikaanse schaatsploeg ver onder haar kunnen presteerde (Oranje niet, maar Willem-Alexander had dan ook een gesprekje met Putin): buitenlandse sporters zijn in Rusland vaak half-ziek of anderszins niet vooruit te branden. Wordt er iets in hun eten gedaan? Of gaat het nog subtieler? Bij gebrek aan harde bewijzen zal ik ook geen navenant harde uitspraken doen. Opvallend blijft wel dat A) Giri de laatste 2 dagen onherkenbaar was; B) Caruana eigenlijk het hele toernooi vastzat. Door winst op MVL leek het nog even wat te worden, maar nee. Steeds was het moeizaam, duwen en trekken, lelijk; C) Ding, vooraf topfavoriet met Caruana, al na enkele dagen vrijwel uitgeschakeld was.

Iets over enkele deelnemers

Geen aanwinst voor een Kandidatentoernooi waren Wang Hao en Alekseenko. De Chinees in 2020 nog een beetje, maar toch. Dat de organisatie een speler mag aanwijzen, die in het kwalificatietraject in de buurt kwam, is ongelukkig. Bij een jonge GM hoop je op gedurfd of anderszins origineel spel, maar niets van dat alles. Geen enkele diepgang of schoonheid. Als Alekseenko en Esipenko de toekomst van het Russische schaak zijn, wordt het me somber te moede. Nee, dan liever Dubov en Fedoseev (al dreigt laatstgenoemde een beetje op te drogen).

Grischuk leek niet optimaal gemotiveerd, vooralsnog geen wereldkampioensmateriaal. MVL, gelukkig nog toegevoegd aan de Kandidaten, deed het, denk ik, naar behoren, overleefde enkele beroerde stellingen en mag op zich niet klagen. Maar als er in 2020 geen rustsignaal had geklonken…?

Nepomniachtchi heeft natuurlijk een zeer bevredigend toernooi gespeeld. Wat mij vooral opviel: zijn spel was heel all-round, veel meer dan wat ik van hem gewend was. Beheerst als het moest, waar hij vroeger nog wel eens een ongeleid projectiel kon zijn.

Iets over openingen en statistieken

Het was verheugend om te zien dat 32 van de 56 partijen begonnen met 1. e4, al waren meerdere Italiaanse, Spaanse en Russische partijen niet oogstrelend. De scores: 1. e4 e5 11 – 9; 1. e4 c5 4 – 3; 1. e4 e6 3 – 1; 1. e4 c6 1 – 0. Daarbij mag worden aangetekend dat in turnus 2 meerdere partijen onverdiend goed afliepen voor zwart.

Daarom aardige statistieken en enige voorliefde voor 1. e4 . Maar als je dan kijkt wat 1. d4 opleverde, nl. 10 – 4 (!), dan geeft dat toch te denken!

In turnus 1 werden 19 van de 28 partijen remise, bijna 68%. In deel 2, 2021, slechts 12 van de 28, bijna 43%. Het totale remisepercentage van 55,36% is best laag. Dat geeft aan dat er genoeg te beleven viel, maar misschien ook dat het correctheidsgehalte van de partijen aan de lage kant was.

Advies aan sommige deelnemers

Daar zitten de moegestreden helden echt op te wachten! We laten ons echter niet weerhouden.

Aan Ding Liren: de bedeesde speler van 3 jaar geleden is nu een havik aan het worden, dat is mooi. Maar de enorme verscherpingen die je soms in je stellingen injecteert, zijn te vaak mis qua timing, zoals tegen Giri. Mensen kunnen zeggen dat je een prima 2^e turnus hebt gespeeld, maar als de bluf tegen Alekseenko een nul had opgeleverd, als Grischuk niet alles weggaf en als Nepom nog iets had moeten scoren, dan wisten niet alleen wij wel beter!

Aan Caruana: Fabi, je bent zo sterk, je kan zo veel. Waarom is het dan zo vaak zo’n struggle, zo lelijk en moeizaam? Je moet echt eens cursus nemen in mooi en harmonieus opzetten van partijen. Wie dat perfect kan uitleggen? Ivanchuk.

Dan nu de zwaarste gevallen: Grischuk en Giri. @Grischuk: die tijdsindeling kan echt niet op topniveau! Verder ontbreekt er iets qua motivatie, qua heilig vuur. Als je nog naar het allerhoogste wilt streven, moet daar iets aan veranderen, ook al ligt dat misschien niet in je karakter.

@Giri: vergeleken met 4 jaar geleden win je stellingen die winst verdienen, dat is een forse stap voorwaarts. Maar toch blijft er op kritieke momenten teveel liggen. De nul in ronde 13, het kan gebeuren. Maar daarna moet je met wit van de zwakste klant winnen. Als Nepom zich dood drinkt, rijdt of knuffelt, dan ben jij de uitdager van Carlsen! Heeft niemand je dat voor de slotpartij nadrukkelijk in de hersenpan geramd? Partij 14 leek nergens op.

Dit soort reparatie- en omturnwerk is niet eenvoudig, Alexander en Anish, maar nu hoorde ik laatst iets interessants! Er schijnen mensen te bestaan, die gespecialiseerd zijn in het geven van tips en oefeningen aan topsporters, om daarmee hun mentale setting te veranderen, ja verbeteren. Dat klinkt allemaal heel revolutionair, begrijp ik, maar zou dat voor jullie geen poging waard zijn?

En aan Nepom?

De onontkoombare kibitzers wisten het al: Nepom moet flink aan fitness doen en afvallen. Eerlijk gezegd vind ik het belangrijker wat Carlsen doet. Als hij echt gemotiveerd is om zijn titel te behouden en zich goed voorbereidt, zie ik MC niet verliezen. Nepom, proficiat, geniet eerst maar van je toernooiwinst, december is nog ver weg. Hoe de wereld er dan uitziet?

En wat die fitness betreft: ik weet niet of dat heel veel verschil maakt. De WK-match wordt iets langer, maar is nog steeds vrij kort. Hoewel, als Carlsen elke dag 6 uur lang een eindspel gaat uitmelken?