Money makes the world go broke

Pas in oktober werd bekendgemaakt, dat het Schaakfestival in Groningen doorgang zou vinden. Het is niet het enige toernooi, dat hard moet vechten om in leven te blijven. Het Centraal Planbureau heeft ons alweer een recessie aangepraat en sommige sponsoren grijpen de gelegenheid aan om af te haken, andere kunnen het gewoon niet bolwerken.

Zijn we economisch zo zwak?
Volgens een recent onderzoek is Nederland het tweede welvarendste land van de EU, na Luxemburg. Zo beroerd kan het dus niet gaan. Toch zit er heel veel scheef op economisch gebied, niet alleen hier, en dat is gevaarlijk. Daarover wil ik met u even een hartig woordje wisselen. Let wel: ik ben geen econoom/ometrist, heb daar ook niet voor gestudeerd maar het gezonde boerenverstand van de stedeling vermag ook iets. Vanuit verschillende invalshoeken gaan we zwakke punten blootleggen. Doet een GM analytisch ooit iets anders?

Gokkûh!
Het beleggingsspel op de beurzen, vanaf 2e helft jaren ’80 te onzent actueel, was leuk zolang er jaar na jaar vette winsten te behalen vielen. Dat is echter allang niet meer het geval. Bij elk greintje slecht nieuws tuimelt de koersen-index enkele procenten omlaag. De laatste tien jaar zijn daardoor vele duizenden argeloze individuen in zware financiële problemen geraakt. Zodra psychologie, overheersend in het beursspelletje, een grotere rol krijgt in economische beslissingen, leidt dat automatisch tot minder stabiliteit. Dat is heel simpel.

Het H-woord
Een andere vorm van gokken is jezelf diep in de schulden steken. De overheid heeft dit decennia lang aangemoedigd d.m.v. de fiscaal zo aantrekkelijke hypotheekrenteaftrek (HRA). In sommige andere landen waar dit systeem bestond, is het licht doorgebroken en heeft men de HRA afgeschaft. Uitsluitend in Nederland wordt deze idioterie nog bedreven, terwijl er zelfs vanuit de bankierswereld (die er toch bij gebaat is) al wordt verkondigd dat de HRA tot allerlei ongezonde situaties leidt! De Nederlander heeft in Europa de hoogste schuldenlast per bevolkingshoofd. De huizenprijzen zijn kunstmatig belachelijk hoog geworden en voor starters is het aanschaffen van een leuk woninkje bijna onmogelijk, zeker nu de banken, geschrokken van de vorige crisis, niet meer zo makkelijk geld verschaffen.

Waarom al deze fouten? O, de politiek
Zo kunnen alleen de allerrijksten de huizenmarkt instappen (waar dus veel te veel te koop blijft staan, wat weer tot problemen leidt voor de betreffende eigenaren) en zij profiteren ook maximaal van de HRA, die zij eigenlijk het minst echt nodig hebben. Waarom is het zo moeilijk om deze flutsituatie te veranderen? Omdat dat, helaas, door het parlement beslist moet worden. Wie de HRA afschaft, gaat op korte termijn stemmen verliezen. Dat is een triest zekerheidje.

De hoofdschuldigen
Het is niet moeilijk om in deze de grootste boosdoeners aan te wijzen. De VVD beschermt altijd de portemonnee van de rijksten en de PVV roept uitsluitend dingen waarvan ze weten, dat die bij een grote massa simpele geesten stemmen zullen scoren. Zoals:”Die Grieken maken er een zooitje van. Ze krijgen geen cent meer van ons.” En dus ook:”De HRA is heilig.” Het huidige kabinet bezuinigt miljarden op delen van de samenleving, die het al heel zwaar hebben, zoals gehandicapten en financieel hulpbehoevenden. Het laat kolencentrales bouwen (dat alleen zou al reden tot omverwerping of ingrijpen van de VN moeten zijn), wil de Afghanistan-missie uitbreiden en auto’s harder laten rijden in gebieden die daar aantoonbaar veel last van hebben. Allemaal VVD-stokpaardjes, die ertoe leiden dat het milieu de nek wordt omgedraaid, zodat de komende generaties geen gezonde toekomst hebben; die de koopkracht van een groot deel van de bevolking lamleggen, zodat economisch herstel des te moeilijker wordt en die gevoelens van onrechtvaardigheid en afgunst over het steeds grotere verschil tussen arm en rijk aanwakkeren. Dat leidt tot maatschappelijke destabilisatie, die nog enkele malen groter wordt door het voortdurende onbeschofte buitenlander-vijandige optreden van de PVV. De PVV is hard bezig Nederland te isoleren van de rest van de wereld en dat is desastreus voor een land, dat altijd in eén ding heel goed is geweest (naast korfbal natuurlijk): handel drijven.

Idealiter?
De wereldproblematiek laat zich grotendeels reduceren, als je het simpel wilt stellen, tot twee hoofdthema’s: overbevolking en hebzucht. Die zorgen voor roofbouw op de planeet en op mensen. De politiek is niet in staat om deze thema’s op te lossen. Daar is zeer diep vooruitplannen voor nodig en politici denken niet verder dan de eerstvolgende verkiezingen. Veel andere mensen bekommeren zich ook nauwelijks om de toekomst, alsof men zich al neergelegd heeft bij de Maya-voorspellingen (u weet wel, 20 december 2012). Men wil zo snel mogelijk rijk worden en mooie dingen kopen, met alle risico’s van dien. Het probleem is, dat geld, eigenlijk een fictief iets, allesbepalend is geworden. De oplossing? Als bedrijven en individuen niet meer alleen bezig zouden zijn met eigen gewin, als geld in feite zou betekenen het vermogen om op een gepast moment iets leuks of belangrijks te realiseren, dan zou de mensheid in staat zijn om ieder urgent probleem doeltreffend te lijf te gaan zonder eerst te kijken naar de financiële haalbaarheid. Om energievormen te ontwikkelen, die de planeet niet enorme schade toebrengen. Om overbevissing te voorkomen, eco-structuren te redden enz. enz.

Kerstgedachte
Zover zijn we natuurlijk nog lang niet. Daarvoor is misschien zelfs een andere wereldstructuur nodig. Maar wie verbiedt ons om alvast stapjes in de goede richting te zetten? Als we wat bescheidener wensen hebben (een grotere auto dan de buurman is echt geen noodzaak) en dus minder financiële risico’s nemen, als we tevreden zijn met kleinere dingen, zoals een lekkere maaltijd, een mooi boek, 2% rente op de spaarrekening, een gezellige avond/leuk feestje en als we anderen ook iets gunnen, dan komt die betere samenleving ooit in zicht. Dat is mijn kerstgedachte. En de uwe? Op zich ben ik wel benieuwd naar reacties op deze column, zolang die niet zijn:’Van der Wiel moet het alleen over schaken hebben.’
Voor nu en binnenkort wens ik u een sfeervolle Kerst en top-2000, een spetterend uiteinde en een opwindend 2012, waarin op sportief gebied heel veel te genieten zal zijn, desnoods van eigen acties!