Timman en Van der Wiel nationaal kampioen
(match nog niet beslist, maar:)
De alerte lezer heeft ‘m al door: hockeyclub Amsterdam (Timman) en AFC Ajax (Van der Wiel) grepen de titels. Feest in de hoofdstad en in beide gevallen was Rotterdam de nummer twee. Maar iets was daarbij heel vreemd.
Polonaise in de Kuip?
Feyenoord-fans waren altijd heel rechtlijnig. Liever werden ze 9e met Ajax als nummer 10, dan een hoge plaats in te nemen achter ‘020’. Dat kon ik herkennen en waarderen. Destijds moesten we, Volmac, Desisco WGM voorblijven, hetgeen doorgaans een gedwongen kampioenschap opleverde. Maar nu, een viering in de Kuip met Lee Towers, die nooit alleen loopt? Wat moeten Van Hanegem en Israël daarvan denken? Zelfs de immer bescheiden Coen Meloen draait zich om in zijn graf en ziet er geen Been in!
Verder nog iets?
We zouden het nog kunnen hebben over de Giro d’Italia en de bekerwinst van ‘derdeklasser’ SISSA, maar het wordt natuurlijk tijd om de blik te richten op Moskou. De match die eigenlijk niet had moeten zijn. Je kunt het Gelfand uiteraard niet kwalijk nemen, dat hij zich gekwalificeerd heeft, maar Anand had als wereldkampioen het protest van Carlsen tegen de formule van de Kandidatenmatches (3 belachelijke minimatches en suite) krachtig kunnen steunen. De Indiër mag wel een ambassadeur van de schaaksport heten te zijn, maar wereldkampioenen die in het geweer komen tegen systemen die hun kans op titelprolongatie vergroten, zijn helaas zeldzaam.
Matchstrategie
Was dat maar mijn enige kritiek op Anand! Op het moment van schrijven, na partij 8, is de stand allerminst geruststellend voor de wereldkampioen. Dat heeft alles te maken met zijn aanpak van deze tweekamp. 12 partijen is echt niet veel en beginnen met 6 remises, vooral korte, is om meerdere redenen bijzonder slecht. Ten eerste, net als bij voetbal: als je de betere ploeg bent en je speelt de eerste helft voornamelijk op safe, dan kan het opeens te laat zijn om terug te slaan wanneer de tegenpartij diep in de tweede helft scoort. Ten tweede is de psychologische component van groot belang. Gelfand is ongetwijfeld uitmuntend voorbereid en in goede spirits naar Moskou gekomen, maar ergens in het achterhoofd moet de (realistische) gedachte wonen: ‘het zou ook een pak slaag kunnen worden’. Het bestaat niet, dat Boris daar geheel immuun voor is. Als je hem echter in 1 van de 6 partijen (de derde) slechts in moeilijkheden brengt en hem verder -mentaal- ook niet afmat, dan groeit hij in de match.
Openingen en pressure play
Ik zal niet zeggen dat Anand dit allemaal expres heeft laten gebeuren. Ook moeten we Gelfand credit geven voor zijn geweldige openingsvoorbereiding, met grote verrassingen in de vorm van Grünfeld-indisch en Sveshnikov. Maar weet je vooraf niet al, dat zo’n studiebol het een en ander in petto zal hebben? Mijns inziens had Anand tegen elke verrassende opening een soort ‘anti-Gelfand repertoire’ moeten ontwerpen, waarin hij niet met de modernste hoofdvarianten naar het openingstheoretische maximum streeft maar naar stellingen, die inhoudsrijk en complex zijn en blijven. Een Spassky zou dat, denk ik, goed begrepen hebben en wellicht gesloten Siciliaans gekozen hebben: alle stukken blijven op het bord en de climax van de partij komt veel later te liggen.
Sloopwerk in 48, 12 of 16 delen
Gelfand is kwetsbaar qua rekenvaardigheid, zagen we ook in Wijk aan Zee, en vermoedelijk in het doorgronden van vreemde ingewikkelde stellingen. Daarom, Viswanathan, moet je lange partijen spelen met zoveel mogelijk complexe momenten en juist niet van die ‘dunne’ vervlakkende potjes. Er mag risico aan verbonden zijn, op den duur sloop je als betere schaker er de uitdager toch wel mee. Werd nu maar de formule van Karpov – Kasparov I gevolgd: de eerste die 6 partijen wint. Dan komt het sloopwerk vanzelf (in zo’n 48 partijen)! Het ergste dat de schaakwereld en ook Anand, vrees ik, nu kan gebeuren, is 6-6 na 12 partijen. Dan volgt een barrage van 4 rapidpartijen, zeer ongepast voor een WK. En wie denkt dat Vishy als sterke rapidspeler en snellere rekenaar dat wel even binnentikt, zou zo maar bedrogen uit kunnen komen. Want Gelfand is een ‘cool customer’ en zijn betere openingskennis kan op de klok heel zwaar meewegen!
FIDE en de echte kenners
Laat het niet gebeuren, dat Gelfand juist op die manier de nieuwe wereldkampioen wordt. Al krijgt de FIDE daarmee dan de champ die zij verdient, net als in die rare knock-out WK’s. En binnen 25 jaar van 48 naar 12 matchpartijen: niet goed snik natuurlijk. Ach, had ik zelf maar iets te zeggen over de WK-cyclus. Als Echte Expert. Met arendsblik had ik reeds voorzien, dat Anand deze tweekamp met 6,5 – 3,5 zou winnen. Hm, dat wordt lastig.
(John van der Wiel)
