Al dat huiswerk..
Een boek over voorbereiding. Al dat huiswerk dat al voor de partij gedaan wordt om goed beslagen ten ijs te komen. Voor de meesten betekent dat het kiezen van de juiste opening, anderen analyseren dat helemaal door tot in het middenspel en de grootste fanaten houden thuis al rekening met het eindspel dat kan ontstaan. Hoe pakken we dat aan? Vladimir Tukmakov, voormalig topspeler en tegenwoordig vooral captain van het team van Oekraïne, heeft hierover een boek geschre
ven. Een boek, waarin vooral beschreven wordt hoe anderen dat aanpakten. Het is aan u om er vervolgens uw voordeel mee te doen.
Het boek bestaat uit drie hoofdstukken. Verdeeld over bijna 300 pagina’s, dat dan weer wel. In “The evolution of preparation” wordt aan de hand van vele voorbeelden toegelicht hoe men zich voorbereidde toen de computers nog niet zo sterk waren. Het tweede hoofdstuk gaat over “The computer era” en het derde hoofdstuk over “Deciding games” waarin uitgelegd wordt dat u, wanneer u een allesbeslissende laatste ronde moet spelen, soms een ander soort voorbereiding nodig hebt dan wanneer u een “normale” partij moet spelen.
In het eerste hoofdstuk treffen we een flink aantal prachtige historische partijen aan. Alle wereldkampioenen uit de pre-computertijd komen aan bod en we krijgen een mooi inkijkje in hun manier van voorbereiden. Neem nu Alexander Aljechin. Die had gezien dat Aaron Nimzowitsch in een bepaalde variant nogal hebberig was en hij verzon een passende straf:
Alexander Aljechin – Aaron Nimzowitsch
Bled, 1931
1.e4 e6 2.d4 d5 3.Pc3 Lb4 4.Pge2 Aljechin: “Een volkomen ongevaarlijk zetje, maar ik had gezien dat Nimzowitsch bij een eerdere gelegenheid in deze stelling buitensporig hebzuchtig was geweest en daarvoor niet gestraft werd.”…dxe4 5.a3 Lxc3+ 6.Pxc3 f5 Dit had Aljechin dus verwacht. Tegenwoordig weten wij dat zwart, te beginnen met 6…Pc6, moeiteloos gelijkspel haalt.
7.f3 Zes jaar eerder, in de partij Thomas – Nimzowitsch, kwam 7.Lf4 Pf6 8.f3 0–0 (8…exf3 9.Dxf3 Dxd4 10.Pb5 met winst voor wit, aldus Aljechin. Had hij de beschikking over Houdini gehad, dan had hij anders geoordeeld!) 9.fxe4 Pxe4 10.Pxe4 fxe4 11.Dd2 Pd7 en zwart had goed spel. 7…exf3 8.Dxf3 Dxd4 9.Dg3 Aljechin kende in dit type scherpe stellingen in die jaren zijn gelijke niet, aldus Tukmakov. Dat blijkt in deze partij ook weer. Twee pionnen minder, maar veel beter ontwikkeld. Nimzowitsch geeft een pion terug om ook maar eens wat te ontwikkelen. 9…Pf6 10.Dxg7 De5+ Volgens Aljechin de verliezende zet. Volgens hem was 10…Tg8 11.Dxc7 Pc6 beter. 11.Le2 Tg8 12.Dh6 Tg6 13.Dh4 Ld7 14.Lg5 Lc6 “Remarkable optimism!” aldus Tukmakov. Nimzowitsch kon beter met Pc6 en 0-0-0 zijn ontwikkeling voltooien, waarna het nog wel gaat. Nu is het snel gedaan:
15.0–0–0 Lxg2 Hij blijft maar vreten, maar ook na 15…Pbd7 16.The1 kan hij de dreigingen niet meer het hoofd bieden. 16.The1 Le4 17.Lh5 Pxh5 18.Td8+ Kf7 19.Dxh5 zwart gaf het op omdat na 19… Kg7 20.Pxe4 fxe4 21.Lh6+ dodelijk is. 1–0
Aan het eind van het hoofdstuk volgt nog de tip: “study the classics!” Computers leren u niets over profylaxe of überdecken. Réti, Nimzowitsch, Steinitz en Tarrasch wel.
In het tweede hoofdstuk treffen we voorbeelden aan van partijen die met de computer, door Tukmakov vrij consequent “MF” (Metal Friend) genoemd, zijn voorbereid. Dat kunnen partijen zijn die tot in het eindspel zijn uitgekauwd thuis, maar het kunnen ook partijen zijn met een zet die je maar één keer kunt spelen, omdat het onvoorbereid nauwelijks te verdedigen is, maar als men de zet door MF laat beoordelen, dan is het al minder moeilijk.
Een voorbeeld hiervan is de volgende partij, die ik me nog goed kan herinneren, want ik zat hem live op internet te volgen toen er ineens een dameoffer uit de lucht kwam vallen…
Vassily Ivanchuk – Sergey Karjakin
Amber-rapid Nice, 18 maart 2008
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 a6 6.Lc4 e6 7.Lb3 b5 8.Lg5 Le7 9.Df3 Dc7 10.e5 Lb7 11.exd6 Lxd6 12.De3 Lc5 13.0–0–0 Pc6
Toentertijd was dit een stelling, bekend uit de theorie, die als ongevaarlijk voor zwart werd beschouwd. Witspelers gingen verder met 14.Lxf6 gxf6 en kozen dan voor 15.Pd5 of 15.Pe4. Ivanchuk trakteerde zich op zijn verjaardag (hij werd 39 op de dag dat hij deze partij speelde) maar eens op een daverend nieuwtje: 14.Dxe6+! Zeer geschikt tegen een onvoorbereide tegenstander, en al helemaal in een rapidtoernooi natuurlijk, waarin de tegenstander ook niet zoveel tijd heeft om alles uit te rekenen. Hoe komt Ivanchuk op dit idee? Als je deze partij in een redelijk rap tempo doorscrollt met je computer, dan geeft hij deze zet niet. Maar toen ik de stelling na dertien zetten even liet rusten, even naar het toilet, bakkie zetten, beetje opruimen en toen weer terug kwam, had mijn engine deze zet al als favoriet! Ja, zo worden soms nieuwtjes geboren.Vergelijk het maar eens met dit verhaal .
Overigens, de zet is dan wel de beste volgens de engine, hij is niet winnend. Maar wel zeer geschikt vanwege het schokeffect natuurlijk. 14…fxe6 15.Pxe6 De5 Grootmeesters die deze partij gezien hebben, hebben hun computers ook aan het werk gezet natuurlijk, met als gevolg dat Ivanchuk de enige grootmeester is die met dit offer gewonnen heeft. Drie maanden na deze partij neutraliseerde de Indiër Gopal het offer met het botte 15…De7 16.The1 Dxe6! De dame terugofferen en wit moet voor remise knokken met een paar pionnen voor een stuk. Dat lukte de tegenstander van Gopal niet! 16.Pxg7+ Kf8 17.Pe6+ Kf7 18.The1 Dxe1 Hier gaat zwart definitief in de fout. Met 18…Dxg5+ of 18…Lxf2 had hij in de partij kunnen blijven, aldus Tukmakov en mijn computer. 19.Pxc5+ Kg6 20.Txe1 Kxg5 21.Pxb7. Wit staat er nu ook qua materiaal uitstekend voor en won zonder al te veel problemen. 21…Pd4 22.Pd6 Thf8 23.f3 b4 24.Pce4+ Pxe4 25.Txe4 Pxb3+ 26.axb3 a5 27.Tg4+ Kf6 28.Pe4+ Ke5 29.Th4 a4 30.bxa4 Txa4 31.Pc5 Ta1+ 32.Kd2 Tg8 33.g3 Tf1 34.Ke2 Tb1 35.Txb4 Kd5 36.Pe4 Kc6 37.h4 Th1 38.Tc4+ Kb6 39.b4 Td8 40.Tc5 Ta8 41.c3 Ta2+ 42.Ke3 Te1+ 43.Kf4 Tf1 44.Th5 Ta8 45.Th6+ Kb5 46.Pd6+ Ka4 47.Txh7 Kb3 48.Tc7 Td8 49.Pf5 1–0
Naschrift van Tukmakov bij deze partij: “Jammer natuurlijk, dat het uiteindelijke effect van dit prachtige offer beperkt blijft tot een puntje in een rapidpartij. Maar dat is de realiteit in het moderne schaakleven”. Tukmakov laat regelmatig doorschemeren dat vroeger alles beter was.
Als tip aan het eind van dit hoofdstuk geeft Tukmakov nog dat je altijd eerst je partijen zonder computer moet analyseren. Teveel met de MF werken leidt uiteindelijk tot creatieve impotentie! Het is maar dat u het weet.
In het laatste hoofdstuk gaat het over “Deciding games”. Hoe bereid je je voor als je de laatste ronde ingaat en je moet winnen. Mijn idee zou zijn dat je gewoon je eigen spel moet spelen. Daar ben je immers goed in en dat bracht je ook in de situatie dat je een “deciding game” kon spelen. Tukmakov gaat vooral in op situaties die zich in matches hebben voorgedaan. Zo verwijst hij onder andere naar twee laatste rondes in WK-matches tussen Karpov en Kasparov. In 1985 moest Karpov, een rustige, strategische speler, winnen en hij koos voor een woeste aanval. Hij verloor. In 1987 moest Kasparov, een aanvaller met bovendien veel openingskennis, juist de laatste winnen en hij koos voor een rustige opzet. En hij had wel succes. Je kunt er alle kanten mee op.
Met alleen het lezen van “Modern Chess Preparation” word je geen betere speler. Vladimir Tukmakov zet je op een spoor dat naar betere resultaten moet leiden, maar duidelijk is wel dat er vervolgens hard gewerkt moet worden. Voor niets gaat de zon op!
(Richard Vedder)
Te bestellen bij:
