Wat is de definitie van een “genius”?
De zwarte stukken in bovenstaande stelling zien er wat opgehokt uit nietwaar? Daarmee druk ik me vrij voorzichtig uit. Vanwege deze stelling, en de partij die aan deze stelling vooraf ging, kreeg ik voor het eerst bewondering voor Vassily Ivanchuk. Deze stelling is namelijk de slotstand uit de partij Ivanchuk – Kasparov uit de eerste ronde van het toernooi in Linares 1991. Zelden zie je een wereldkampioen zo ingemaakt worden. Tot Linares 1991 was Ivanchuk voor mij niets meer dan de zoveelste exponent van die onsympathieke Sovjet-Unie. Maar door Linares 1991 veranderde dat. Hij won behalve van Kasparov in dat toernooi ook nog van Karpov en eindigde uiteindelijk als eerste met een half punt meer dan Kasparov.
In de loop der jaren zijn vele schakers Ivanchuk gaan bewonderen. Zijn creativiteit, zijn werklust, zijn liefde voor het spel hebben hem vele fraaie overwinningen gebracht en eindelijk heeft iemand een selectie gemaakt van die partijen en deze gebundeld in een fraai boek. De schrijver is Nikolay Kalinichenko en al bij het eerste heel snel doorbladeren wacht u een prettige verrassing: Het zijn geen 100 selected games, zoals de omslag van het boek aangeeft. Het zijn er zelfs meer!
Het is geen biografie. Wel begint het boek met een dozijn pagina’s die aan de carrière van Chucky gewijd zijn, met daarin ook enkele fragmenten uit interviews. Zo is hem ooit een reactie gevraagd op het feit dat een groot deel van de schaakwereld hem een “genius” noemt. Hij lijkt een beetje geïrriteerd te reageren. “Tal noemden ze ook een “genius”, maar Botwinnik niet. Of Lasker! 27 Jaar lang wereldkampioen en niemand die hem een “genius” noemt. Wat is de definitie van een “genius”?
We gaan snel door naar de partijen. Die worden stuk voor stuk uitgebreid geanalyseerd door Kalinichenko. Dat doet hij op een aangename wijze met niet te lange variantenbrijen en opvallend veel aandacht voor de openingstheorie. Dat is een hele klus gezien het uitgebreide repertoire van Ivanchuk. Regelmatig schrijft hij bij een opening iets over de geschiedenis van die opening en over voorname zijvarianten die in de partij zelf niet aan de orde komen. Zo is er een partij waarin Ivanchuk met het Weens heeft geopend. Kalinichenko geeft beknopt de theorie van de hiervan afgeleide Frankenstein Draculavariant erbij.
De geselecteerde partijen zijn vrijwel allemaal juweeltjes. Bovenstaand pak slaag was niet de enige keer dat Kasparov het onderspit moest delven. En ook wereldkampioen Anand werd verslagen. In zestien zetten nota bene. Ja, dat is opvallend aan het spel van Ivanchuk. Net na de opening kan hij soms al met een daverende verrassing op de proppen komen. Wat te denken van…
9.Lxb5+!!
Of, en ik geef onmiddellijk toe dat ik die in een andere boekbespreking ook al eens heb laten zien:
14.Dxe6+!!
Of deze:
9… a6! 10.Lxf6 Lxf6!! Zwart offert een pion, met schaak en met verlies van de rokade. Maar hij heeft haarfijn aangevoeld dat zwart heer en meester is op de zwarte velden.
Zo’n verrassing in de opening, het is maar één van de vele kwaliteiten van Vassily Ivanchuk. In het boek komen ook fraaie eindspelprestaties voor, woeste offeraanvallen, het is van alles wat. En bijna alle groten van zijn tijd moesten er eens aan geloven.
Ik kan nog verder uitweiden over de inhoud van dit boek, maar dat wordt dan vrij saai. Alleen maar superlatieven. Ik rond dus maar af. Meer dan honderd schitterende partijen van een en dezelfde speler, gebundeld in een boek. Vindt u zichzelf een echte liefhebber? Dan mag u deze eigenlijk niet missen!
(Richard Vedder)
Te koop/bestellen in de reguliere boekhandel en online bij:
